خواص دارویی و گیاهی :
عسل همواره یکی محبوب‌ترین خوراکی‌های آشپزی و در عین حال داروی تسکین بسیاری از بیماری‌ها بوده است. در سرتاسر کره خاکی نیاکان ما از مزایای عسل به خوبی آگاه بودند. نخستین کاربردهای شناخته شده عسل در درمان‌های دارویی به حدود ۴۰۰۰ سال پیش بر روی لوحه‌های سنگی بر جای مانده از اقوام سومری باز می‌گردد.
عسل تقریبا حدود ۳۰٪ از درمان‌های دارویی سومریان را در بر می‌گرفت. در هند، عسل یکی از مهمترین عناصر طب کهن و سنتی هندوها یعنی سیدها و آیاست. در مصر باستان کاربرد آن برای درمان بیماریهای پوستی و چشمی، و همچنین به عنوان مرهمی طبیعی بر روی زخم‌ها و سوختگی‌ها استفاده می‌شد. فرهنگ‌های دیگر نیز از عسل برای اهداف دارویی گوناگون بهره می‌برند.
امروزه عسل کانون توجه بسیاری از تحقیقات علمیِ جوامع پزشکی قرار گرفته تا تصورات نیاکان ما را در ارتباط با کاربردهای فراوان عسل بررسی و اثبات نمایند. بیائید با هم نگاهی به این موارد بیاندازیم.
عسل تاثیرات مختلفی بر روی بدن دارد و این امر بستگی به نوع مصرف شما دارد. اگر عسل را با آب ولرم مخلوط کرده و بنوشید، تاثیرات بسیار مفیدی بر روی تعداد گلبول‌های ق موجود در خون دارد. گلبول‌های ق خون مسئول انتقال اکسیژن موجود در خون به بخش‌های مختلف بدن هستند. عسل محلول در آب ولرم میزان هموگلوبین‌های خون را افزایش می‌دهد، هموگلوبین‌هایی که مانع کم‌خونی می‌شوند.
کم‌خونی ناشی از فقر آهن هنگامی بروز میکند که میزان آهن موجود در برنامه غذایی یا جذب آن کافی نیست و ظرفیت انتقال اکسیژن موجود در خون به کمتر از حد معمول کاهش یابد. کم‌شدن ظرفیت اکسیژن‌رسانی منجر به خستگی مفرط، تنگی نفس و گاهی افسردگی و مشکلات دیگر می‌شود. عسل با ایجاد ظرفیت برای انتقال اکسیژن خون، این قبیل مشکلات را خنثی میکند.
اکسیژن کافی در خون حقیقتا مهم است زیرا تعیین کننده سطح سلامت بدن است و سهولت بازسازی سلول‌های بدن در گرو میزان اکسیژن موجود در خون است. تحقیقات اولیه در این زمینه نشان از تاثیرات مثبت عسل روی بیماری فشار خون یا فشار خون بالاست. به طور سنتی، عسل را برای کاهش تاثیرات منفی افت فشار خون یا فشار خون پایین مصرف می‌کردند.
همچنین شواهدی مقدماتی دال بر اینکه عسل مانع از کم شدن تعداد گلبول‌های سفید خون در بیمارانی که متحمل شیمی‌درمانی هستند وجود دارد. در آزمایشی که بر روی تعداد محدودی از بیمارانِ متحمل شیمی‌درمانی که با خطر کمبود گلبول‌های سفید خون مواجه بودند صورت پذیرفت، مشخص شد که در ۴۰٪ از آنها بعد از مصرف روزانه ۲ قاشق چای‌خوری عسل در طی دوره شیمی‌درمانی خطرعود کمبود گلبول سفید خون از بین رفته است.
در ارتباط با تاثیرات منفی شکر سفید بر روی بدن سخن فراوان است. عسل جایگزینی فوق‌العاده برای شکر است که هم شیرین و هم سالم است. گرچه ساختار شیمیایی عسل حاوی قندهای ساده می‌باشد اما این ساختار کاملا متفاوت از ترکیبات شکر سفید است.عسل حدود ۳۰٪ گلوکز و ۴۰٪ فراکتوز یعنی دو عنصر تک‌‌قندی یا قند ساده، با ۲۰٪ قندهای پیچیده دارد. عسل همچنین حاوی دکسترین و فیبر نشاسته می‌باشد. این ترکیب به تعدیل میزان قند خون کمک شایانی میکند.
مصرف عسل ترکیبات شیمیایی خونِ افرادی که به تمرینات یوگا مبادرت می‌ورزند را متعادل می‌سازد و مصرف عسل اکیدا به آنها توصیه می‌شود. مصرف مرتب عسل انرژی بیشتری به سیستم شیمیایی بدن می‌بخشد. در صورتی که مقداری عسل را در آب ولرم حل کنید و صبح‌ها پیش از شروع حرکات یوگا میل کنید، عملکرد سیستم شیمیایی بدن را تقویت میکند.
مصرف عسل موجب تشدید خواص داروهای ضدباکتریایی، تقویت عملکرد پادتن‌ها و ایستادگی در برابر فعالیت‌های میکروبی مضر می‌شود. مطالعات متعددی در زمینه تاثیرات عسل در درمان زخم‌ها صورت پذیرفته است. یکی از این مطالعات نشان داد که خاصیت دارویی عسل زخم را دستخوش فرایند پاکسازی ویژه‌ای میکند، یعنی باکتری‌های موجود در زخم شرکت‌کنندگان را به طور کامل از بین می‌برد. در مطالعه‌ای دیگر روند درمان جراحات و زخم پای ۵۹ نفر از شرکت کنندگان که ۸۰٪ آنها به درمان‌های متعارف پاسخ مثبت نشان نداده بودند، با استفاده از عسل خام از سر گرفته شد. زخم‌های تمام بیماران به استثنای زخم‌های یک بیمار بهبود یافتند. علاوه بر این، زخم‌های عفونی بعد از یک هفته عسل درمانی استریل شدند.
در طب سنتی، یکی از مزایای استفاده از عسل، درمان عفونت‌های دستگاه تنفسی است. مصرف روزانه عسل مشکلاتی از قبیل تنگی نفس و خلط بیش از حد گلو را برطرف میکند.
همچنین تحقیقات بالینی اثبات میکند که عسل طبی، عوامل بیماری‌زایی که ناقل آن غذا‌ها هستند را از بین می‌برد از جمله این بیماری‌ها می‌توان به باکتری روده و تیفوئید اشاره کرد. همچنین اثبات شده که عسل مقاومت باکتریایی را در هم می‌شکند تا بدن در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها ایستادگی نکند. محققان دریافتند که عسل در درمان عفونت‌های حاد ناشی از زخم‌های باز و عفونت‌های ناشی از خاک تاثیرات مثبتی نشان می‌دهد.
عسل به طرق مختلف به مبارزه با عفونت‌ها پرداخته و شرایط را برای افزایش مقاومت عوامل بیماری‌زا دشوار میکند. آنتی‌بیوتیک‌ها، عموما باکتری‌های در حال رشد را هدف گرفته، به آنها این شانس را می‌دهند تا دست از مقاومت بردارند. همچنین مشخص شده عسل آنچه تعامل باکتریایی خوانده می‌شود را در هم گسیخته و همین امر موجب کاهشِ شدت خاصیت بیماری‌زایی باکتری‌ها شده و برای آنتی‌بیوتیک‌ها مجال تاثیرگذاری فراهم می‌آورد.
یکی از مهمترین کاربردهای عسل در طب سنتی انرژی‌زایی بی‌درنگ آن است. همان‌طور که در بالا ذکر شد، عسل حاوی انواع مختلفی از مولکول‌های قند و به طور خاص گلوکز و فراکتوز می‌باشد. به هرحال، بر خلاف شکر سفید که فراکتوز و گلوکز ترکیب می‌شوند و قند را می‌سازند و فرایند هضم آنها نیز مراحل بیشتری را طی میکند، در عسل این دو مولکول شکر از یکدیگر جدا هستند. بدین ترتیب، گلوکز نقش منبع انرژی‌زا را بر عهده دارد.
انجمن ملی عسل ایالات متحده اکیدا مصرف عسل را توصیه میکند زیرا عسل حاوی مقادیر کمی از انواع مختلف ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌باشد. فهرستی از این مواد شامل: نیاسین، ریبوفلاوین، اسید پانتوتنیک، کلسیم، مس، آهن، منیزیم، منگنز، فسفر، پتاسیم و روی می‌شود.
عسل موجب کاهش یبوست، نفخ و گاز معده می‌شود و از اینکه ملینی ملایم است از آن سپاسگزاریم. همچنین عسل سرشار از خواص پروبیوتیک یا باکتری‌های مفید از قبیل bifido bacteria و lactobacilli است که در هضم غذا، تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش آلرژی موثرند. عسل را جایگزین شکر مصرفی خود نمائید تا تاثیرات مواد سمی تولید شده توسط قارچ‌ها در روده را کاهش دهید .
همچنین عسل فواید بیشماری برای سلامت پوست سر و بدن دارد. در یک تحقیق مختصر که بر روی ۳۰ بیمار به بررسی تاثیر عسل در درمان چربی نابهنجار پوست و شوره سر پرداخت، از شرکت‌کنندگان درخواست شد تا عسل خام رقیق را هر یک روز در میان با ملایمت بر روی نقطه‌ای که ناهنجاری پوستی قرار دارد به مدت ۲ تا ۳ دقیقه بمالند.
عسل باید پیش از شستن به مدت ۳ ساعت روی منطقه ناهنجاری پوستی باقی می‌ماند. با این شیوه درمان در تمامی بیماران نشانه‌های بهبودی نمایان شد. از شدت خارش کاسته شده بود و لایه‌های متلاشی شده نسوج سلولی در طی یک هفته خوب شدند، در عین حال جراحات و زخم‌ها در طی دوهفته از بین رفتند. ریزش موی بیماران نیز بهبود یافته بود. بعلاوه، بیمارانی که این شیوه درمانی را برای مدت شش ماه و یک بار درهفته ادامه دادند، به هیچ وجه بیماریشان دوباره عود نکرد.
نتایج مقدماتی از چندین تحقیق نشان می‌دهد که عسل موجب بهبود کیفیت خواب در کودکان می‌شود. با توجه به اظهار نظر والدین، تحقیقات منتج به این شد که عسل موجب کاهش سرفه‌های شبانه کودکان شده و همین امر خواب عمیق‌تر و آرام‌تری را برای کودکان در پی دارد.
احتمالا هیچ‌کس مانند هندی‌ها چنان ژرف درباره مزایای عسل کنکاش نکرده است. عسل موهبت طبیعت به بشر تلقی می‌شد و از ترکیبات ضروری در هر آشپزخانه‌ای به حساب می‌آمد. عسل بخش مهمی از برنامه غذایی همه افراد بالای ۱۲ ماه را تشکیل می‌دهد. آنها عسل را خوراکی قابل هضمی تلقی می‌کنند و معتقدند که به آسانی در بدن انسان هضم می‌شود. یکی از کاربردهای عسل در سیدها و آیا، استفاده دارویی از آن است. هنگامی که دارویی با عسل مخلوط می‌شود، با سرعت و سهولت جذب بدن شده و در کل سیستم بدنی و گردش خون تاثیرگذار است. همچنین گفته می‌شود که عسل خاصیت دارویی خود را حفظ میکند و تاثیرات آن برای مدت‌ها باقیست.
عسل در متون سیدها برای درمان موارد مرتبط با ushna (در ترجمه‌ای آزاد، آتش معنا می‌دهد) از قبیل ترشحات مخاطی بیش از حد، استفراغ، مشکلات گاز معده و از بین بردن آلودگی‌های خونی تجویز می‌شد. متون سیدها به معرفی هفت نوع متفاوت عسل می‌پردازد که این تفاوت بر حسب مکانیست که عسل از آن جمع شده، عسلی که از جنگل‌های انبوه کوهستانی جمع‌آوری شده با عنوان عسل کوهی یا عسل کوهستانی شناخته می‌شود و گفته می‌شود که دارای ارزشمندترین خواص دارویی است. اعتقاد بر این است که شهدی که زنبورها جمع کرده و این نوع عسل را می‌سازند خواص گیاهان دارویی بسیاری را در خود جای داده است.
۳-۱ قاشق چای‌خوری عسل با یک لیوان آب که به دمای اتاق رسیده، دوبار در روز مصرف شود تا نسوج بدن تقویت شده و از ضعف سیستم عصبی کاسته شود.
۳-۱ قاشق چای‌خوری عسل با یک لیوان آب ولرم، بی‌درنگ خاصیت انرژی‌زایی خود را نشان می‌دهد و به کنترل وزن کمک شایانی می‌نماید.
همچنین بخوانید : فواید آب و عسل برای سلامتی
در صورتی که عسل را بر روی خراش‌های پوستی بمالید، به سرعت آن را التیام بخشیده و اسکار را به حداقل می‌رساند.
به مقدار مساوی عسل و آب لیموی تازه را به صورت موضعی مانند ماسک به مدت ۲۰ دقیقه روی صورت خود ماساژ دهید و این کار را دو بار در روز انجام دهید تا لکه‌های سیاه از روی صورتتان محو شوند.
آب یک عدد انار تازه را بگیرید و۱ قاشق سوپ‌خوری عسل به آن بیافزایید.
هر روز صبح ناشتا بنوشید.
با سوزنی بلند، سوراخی درون خرما ایجاد کنید. درون آن را با عسل پر کنید و دوبار در روز و هر بار ۲ تا ۴ عدد خرما میل کنید.
اگر از عوارض جانبی سرماخوردگی رنج می‌برید یا از آن دسته افرادی هستید که هر روز صبح که بیدار می‌شوید بینی شما کیپ است، مصرف چریش(یاس بنفش هندی)، فلفل و زردچوبه تا حد بسیار زیادی به شما کمک خواهد کرد. در اینجا به چند نمونه از روش‌های درمانی اشاره می‌کنیم
گزینه۱: ۱۰ الی ۱۲ عدد دانه فلفل را به خوبی بکوبید و اجازه دهید یک شب در ۲ قاشق چای‌خوری عسل خیس بخورد. (۸ الی ۱۲ ساعت) صبح دانههای فلفل را خورده و البته به خوبی بجویید. شما می‌توانید کمی زردچوبه به عسل اضافه نمائید.
گزینه ۲: برگهای چریش را آسیاب کنید، به حالت خمیری در آورید و به صورت گلوله‌های کوچکی گرد کنید و گلوله‌ها را درون عسل بیاندازید و صبح به صورت ناشتا مصرف کنید. تا ۶۰ دقیقه بعد از خوردن آن به هیچ وجه چیزی نخورید تا چریش‌ها از دستگاه گوارش عبور کنند. این گلوله‌های آغشته به عسل برای درمان آلرژی‌های پوستی و خوراکی نیز سودمند است. چریش از خواص دارویی فراوانی برخوردار است و این نوع آن بسیار سودمند است. اگر برگهای چریش معمول برایتان بسیار تلخند، شما می‌توانید از برگهای نازک‌تر و لطیف‌تر آن استفاده کنید.
دستورالعملی خنک کننده با عسل و هندوانه، فوق‌العاده برای ماه‌های فصل تابستان
شربت بدست آمده را درون لیوان‌ها بریزید و سرو کنید.
در حدود ۲۵۰۰۰ گونه زنبور شناخته شده در جهان وجود دارد که در کمال تاسف برخی از این گونه‌ها در خطر انقراض قرار دارند.
تقریبا ۸۰٪ از خوراکی‌های موجود در سوپرمارکت در نتیجه گرده‌افشانی زنبورها تهیه می‌شود.
نخستین پیشینه جمع‌آوری عسل از سوی بشر به ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد باز می‌گردد! این پیشینه بر اساس نقش و نگارهای بدست آمده از غارها و بویژه غار عنکبوتی در والنسیای اسپانیا جمع‌آوری شده است.
هر زنبور باید ۱۰ میلیون بار سفر و کاوش کرده تا شهد جمع کند یا معادل ۱.۵ دور چرخش دور زمین تا بتواند معادل ۵۰۰ گرم عسل تهیه کند.
قدیمی‌ترین فسیل زنبور عسل 40 میلیون سال و اینکه قدیمی‌ترین اثر نقاشی درباره زنبور عسل با قدمت 12هزار سال پیش در یکی از غارهای اسپانیا وجود دارد که مردی را در حال برداشت عسل از یک کندو نشان می‌دهد.
همه اینها یعنی اینکه «عسل» از اول عمر بشر در سفره غذایی او حضور داشته. در طول قرون گذشته هر چه علم پیشرفت کرده و تحقیقات بیشتری درباره عسل و زنبورعسل انجام شده، انسان بیشتر مبهوت قدرت خداوند شده و خاصیت‌های بیشتری از این ماده غذایی را شناسایی کرده است.
در حال حاضر در ایران بیش از 40 هزار پروانه رسمی پرورش زنبور عسل صادر شده و مسلما تعداد زیادی از زنبورداران هم به صورت غیررسمی به تولید عسل می‌پردازند و خلاصه اینکه «عسل» آن‌قدر طرفدار دارد و آن‌قدر مهم هست که سبد خرید این شماره به این موضوع بپردازد و اطلاعات جالبی را درباره آن ارائه دهد.
معجونی از میلیون‌ها گل
یکی از عجیب‌ترین خلقت‌های خداوند، خلقت زنبور عسل است. می‌دانید! زنبورها اصلا نمی‌خوابند. آنها برای پرکردن کیسه مخصوص بدنشان از شهد، روی میلیون‌ها گل می‌نشینند و شهدشان را می‌مکند.
وقتی کیسه‌شان پر شد، به طرف کندو برمی‌گردند. در راه، قبل از رسیدن به کندو مقداری دیاستاز ـ که نوعی آنزیم است ـ را روی شهدهای داخل کیسه مخصوصشان می‌ریزند. وقتی به کندو رسیدند، آن را داخل سلول‌های 6 ضلعی موم می‌گذارند و دوباره برای جمع‌آوری شهد از کندو خارج می‌شوند.
شب‌ها وقتی زنبورها نمی‌‌توانند از کندو خارج شوند، سراغ 6 ضلعی‌های موم می‌روند و شهد داخل آن را با خرطومشان به داخل کیسه مخصوصشان می‌ریزند، آب اضافه آن را جذب می‌کنند و با ترشح دوباره و چند‌باره دیاستاز روی آن، ماده غلیظ شیرینی درست می‌کنند به نام «عســل».
جالــب اسـت بدانید که خوردن 100 گرم عسل در روز می‌تواند به شما انرژی‌ای برابر با 330کالری بدهد چون عسل از آب (17 درصد)، قند (40 درصــد)، اسیدهای آمینه (25 درصد)، انواع موادمعدنی مانند آهن، منگنز، منیزیم، فسفات و… (12 درصد) و انواع آنزیم‌ها (6 درصد) تشکیل شده است و بسیاری از احتیاجات بدن را تأمین میکند.
شیرین اما لاغر‌کننده
عسلهای تیره نسبت به عسلهای روشن مواد معدنی بیشتری دارند.
– عسل به خاطر داشتن خاصیت رادیواکتیوی و تشعشعات کهربایی انواع تب‌های پنهانی را آشکار میکند.
– حتما شنیده‌اید که قدیمی‌ها می‌گویند عسل و خربزه با هم نمی‌سازند! دلیلش این است که ترکیب عسل و خربزه در بدن، التهابات پنهانی را فعال میکند. التهابات عود کرده و خود را به صورت تب‌های شدید و به‌هم‌‌ریختگی وضعیت بدن نشان می‌دهد.
– اگر با مشکل کمبود آهن خون مواجه هستید، حتما در وعده صبحانه عسل بخورید. البته عسل به غیر از داشتن آهن زیاد، فسفر و کلسیم زیادی هم دارد که دوای امراض استخوانی است.
– عسل گون برای رفع زخم بستر، زخم‌های عفونی و درمان بیماریهای پروستات، رماتیسم و بی‌خوابی بسیار مؤثر است.
– عسل زرشک برای تقویت کبد و رفع بیماریهای کبد مؤثر است، عسل آویشن در درمان بیماریهای تنگی نفس، آسم، سرفه و رفع خستگی کاربرد دارد و عسل عناب به تسریع عمل خون‌رسانی از قلب به اعضا و جوارح کمک میکند.
– عسل طبیعی به خاطر داشتن دیاستاز توانایی آب کردن چربی اطراف قلب را دارد بنابراین مصرف آن را به بیماران و سالخوردگان قلبی توصیه می‌کنیم.
– خوردن موم همراه عسل دردهای معده و مفاصل را از بین می‌برد، از ریزش مو جلوگیری میکند و به راحتی از بدن دفع می‌شود.
– موم‌‌های همراه عسل اگر در دمای بالای 30 درجه نگهداری شود، بعد از مدتی کرمهای ریزی در درون سوراخ‌های 6 ضلعی آن دیده خواهد شد. بنابراین برای سلامتی خودتان عسلهای موم‌دار را در هوای گرم نگه ندارید، اگر هم کرمهای ریز را درون موم دیدید، به هیچ‌وجه از آن استفاده نکنید.
از عسل کوهی تا زنبور خیابانی!
عسل تک‌گل
ا گر گلهای غالب یک منطقه گل خاصی باشد، به عسل تولیدی آن منطقه «عسل تک‌گل» می‌گویند.
براساس همین تعریف به عسل شهرهای کرمانشاه، خوانسار و همدان – که بیشترین فراوانی گل‌گون را دارند – عسل‌گون می‌گویند. به عسل تولیدی مناطق لار، طالقان، طارم و زنجان- که بیشترین فراوانی گل آویشن را دارد- عسل آویشن می‌گویند و به عسل اصفهان و سمیرم «عسل مریم گلی» می‌گویند. البته ممکن است عسل بعضی مناطق مثل دماوند، اردبیل و تبریز از گلهای متنوعی تولید شود که عسل معمولی طبیعی نام دارد. در ضمن عسلهای تک‌گل علاوه بر ارزش غذایی، بیشتر به عنوان دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رنگ عسل
رنگ عسل به گل‌هایی که زنبور از شهدشان استفاده میکند، بستگی دارد. بر همین اساس ممکن است شما در بازار، عسل‌هایی از زرد بسیار کم‌رنگ تا قهوه‌ای بسیار پررنگ را ببینید؛ مثلا عسل زرشک که مخصوص منطقه خراسان جنوبی است به رنگ ق جگری است، عسل گلهای نارنج و پرتقال ق رنگ است، عسل‌گون زرد، عسل آویشن و چهل گیاه قهوه‌ای و عسل اقاقیا نیز بی‌رنگ است.
بهترین عسل، عسل بهاره است که زنبورها از گل‌هایی با شهد فراوان تغذیه می‌کنند اما در فصل کم گل مناطق، زنبورداران 2 روش برای تهیه عسل دارند:
1 ـ جابه‌جایی کندوها: در این روش زنبورداران کندوهای خود را از یک منطقه به منطقه دیگر می‌برند، مثلا زنبورداران اردبیل در فصل زمستان کندوهایشان را به بندرعباس یا اهواز می‌برند که زنبورهایشان از گلهای آن مناطق تغذیه کرده و عسل تهیه کنند بنابراین این نوع عسل به دلیل هزینه‌های جابه‌جایی کندوها گران‌تر است.
2 ـ استفاده از شربت: در این روش زنبورداران در فصول بی‌گلی منطقه‌شان با دادن شربت آب شکر یا شیره انگور یا شیره خرما به زنبورهایشان، عسل تولید می‌کنند. اما نگران نشوید چون خداوند زنبورها را طوری آفریده که می‌توانند قند دوکربنی را در بدنشان به قند یک کربنی تبدیل کنند و طی این فرایند شیمیایی آن شربت را درون کیسه مخصوصشان به عسل تبدیل کنند. این نوع عسل را عسل غیرطبیعی می‌نامند و تقریبا همه خاصیت‌های عسل طبیعی را دارد و در ضمن برای بدن هم ضرر ندارد و نسبت به عسل صددرصد طبیعی هم ارزان‌تر است؛ البته اگر فروشنده و تولید‌کننده حرام و حلال سرشان بشود و نخواهند عسل غیرطبیعی را به عنوان عسل صددرصد طبیعی به خریدار قالب کنند.
پس عسلهای موجود در بازار را می‌توان به 3 نوع اصلی تقسیم کرد:
عسل طبیعی: عسلی که زنبور با مکیدن شهد گل‌ها تولید میکند.عسل غیرطبیعی: عسلی که زنبور با مکیدن شربت آب شکر یا شیره میوه تولید کرده باشد. عسل تقلبی: عسلی که یک فرد متقلب از شیره قند، شیره ذرت یا با بعضی میوه‌ها بدون دخالت دادن زنبورها درست کرده باشد.
استفاده از ظرف فلزی ممنوع عسل محصول فسادناپذیری است که خاصیت باکتری‌کشی دارد؛ پس فاسد نمی‌شود.
نگهداری عسل حتی برای کوتاه‌مدت در دمای بالای 32 درجه سانتی‌گراد، رنگ، طعم و خاصیت آنزیم‌ها‌ی آن را تغییر می‌دهد.
در ترکیب عسل مقدار زیادی اسید وجود دارد. برای همین اگر عسل‌تان را در ظروف فلزی نگه دارید، هم ظرفتان خرده می‌شود و هم رنگ، بو و طعم آن تغییر میکند، پس حتما عسل را در ظروف شیشه‌ای یا پلاستیکی نگه دارید.
رطوبت، دشمن عسل است. عسل را در جای مرطوب نگه ندارید، در ضمن قاشق خیس را در ظرف عسل فرو نبرید چون باعث رقیق و نامرغوب شدن آن می‌شود.
عسل در دمای بالای 25 درجه سانتی‌گراد یا زیر 5 درجه سانتی‌گراد «شکرک» می‌زند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره شکرک‌زدن عسل به قسمت عسل تقلبی مراجعه کنید.وجود ذرات خارجی مثل گرد و غبار، ذرات موم و… در عسل باعث تسریع عمل شکرک زدن آن می‌شود.
اگر عسل‌تان شکرک زد، نگران نباشید. شما می‌توانید به راحتی و با قراردادن شیشه عسل درون یک ظرف آب‌‌جوش آن را حرارت دهید و به حالت اولش برگردانید.
اما اگر یک ماه بعد دیدید که دوباره همان عسل شکرک زده ـ به خاطر متبلور شدن دانههای شکر ـ به راحتی نمی‌توانید با انجام کار دفعه قبل آن را به حالت مایع درآورید.
عسلهای پاستوریزه که در حرارت بالا جوشیده و به صورت صنعتی بسته‌بندی می‌شوند، اصلا شکرک نمی‌زنند و رسوب هم نمی‌کنند.
در عوض به علت حرارت زیاد، بسیاری از خواص آن کم می‌شود؛ یعنی درصدی از اسیدهای آمینه، دیاستاز مثبت و بعضی ویتامین‌های عسل از بین می‌رود.
عسل از سالم‌ترین خوراکی‌هاست، به شرطی که از اول سالم به عمل آمده باشد چون در بعضی مناطق زنبورها از گل گیاهان سمی شهد می‌مکند یا از شهد گیاهانی که سمپاشی شده‌اند، استفاده می‌کنند که نتیجه آن تولید عسل نامرغوب یا حتی سمی است.
حواستان باشد عسلی که بوییدن آن شما را به عطسه بیندازد، خوردنش مستی و سکر بیاورد یا چشیدنش گلو را بسوزاند، عسل نامرغوبی است که باید از خوردنش پرهیز کرد.
عسل تقلبی
عسل آن‌قدر طرفدار دارد که بعضی آدم‌های سودجو و متقلب برای بیشتر پول به جیب زدن به فکر تولید عسل تقلبی بیفتند. این افراد گاهی از شیره قند یا شیره ذرت و… عسل تقلبی درست می‌کنند و به نام عسل طبیعی می‌فروشند.
گاهی هم ممکن است زنبوردار یا فروشنده‌ای بخواهد یک عسل غیرطبیعی (دادن آب شکر به زنبور) را به عنوان عسل طبیعی به خلق‌الله قالب کند. خب، حالا چطور می‌شود عسل طبیعی را از عسل غیرطبیعی یا تقلبی تشخیص داد؟
اساتید رشته زنبورداری و عسل برای این شناسایی از روش‌های آزمایشگاهی استفاده می‌کنند اما مردم عادی هم با استفاده از روش‌های ساده تجربی می‌توانند نوع طبیعی را از غیرطبیعی یا تقلبی تشخیص دهند.این روش‌های عبارتند از؛
1 – ریختن عسل در آب سرد: اگر مقداری عسل طبیعی را در یک لیوان آب سرد بریزید، می‌بینید که عسل کاملا حالت چسبندگی خود را حفظ میکند و خیلی سخت و دیر در آب سرد حل می‌شود اما عسل تقلبی سریع در آب حل می‌شود.
2 – رس شدن عسل: رس شدن به معنای رسوب کردن و کدر شدن عسل است. عسل طبیعی به دلیل داشتن دیاستاز بعد از مدتی ته‌نشین می‌شود و شکرک می‌زند؛ یعنی ذرات قند عسل متبلور می‌شود و عسل مانند روغن نباتی سفت می‌شود.
خوردن این نوع عسل از نظر اطبا و کارشناسان نه تنها ضرر ندارد که خیلی هم مفید است اما بیشتر مردم اگر عسل‌شان به این حالت دربیاید، فکر می‌کنند خراب شده و دیگر از آن استفاده نمی‌کنند. اما عسلهای غیرطبیعی به دلیل نداشتن دیاستاز نه شکرک می‌زنند و نه ته‌نشین می‌شوند. در ضمن یادتان باشد که عسلهای پاستوریزه و حرارت دیده ـ که کم‌خاصیت شده ـ هم شکرک نمی‌زنند.
سایر محصولات زنبورعسل
اصولا زنبور عسل 2 نوع محصول تولید میکند؛ نوعی که خارج کندو تولید می‌شود و نوعی که داخل کندو تولید می‌شود. محصولات تولیدی زنبورعسل در خارج کندو شامل «عسل»، «عسلک»، «بره موم» و «گرده گل» می‌شود و محصولات تولیدی داخل کندو نیز شامل «موم»، «زهر» و «ژله رویال» می‌شود.
عسلک: زنبورها شیره‌های شیرین روی برگ بعضی درختان ـ که به وسیله شپشک‌ها تولید می‌شود ـ را می‌مکند و همان مراحل تولید عسل را روی آن انجام می‌دهند. به این شهد غلیظ شده ـ که شباهت زیادی به عسل دارد ـ عسلک می‌گویند. خواص عسلک کمتر از عسل است ولی مصرف‌کننده قادر به تشخیص عسل از عسلک نیست.
بره موم: مخلوطی است از صمغ چندین درخت مانند نارون، تبریزی، شاه بلوط و… که به پای زنبور می‌چسبد بره موم اثر میکروب‌کشی دارد که در ساخت کندو به کار زنبورها می‌آید. پزشکان، بره موم را از قوی‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها می‌دانند و از آن استفاده دارویی می‌کنند و در ضمن «زهر» زنبورعسل هم برای انسان خاصیت ساختن «پادزهر» را دارد.
ژله رویال: ماده‌ای است که از غده مغزی زنبوران کارگر ترشح می‌شود و به کار تغذیه زنبورهای نوزاد می‌آید. نوع خاصی از این ژله ـ که ژله شاهانه نام دارد ـ غذای مخصوص ملکه است. این ژله از انواع قندها و چربی‌ها تشکیل شده که خاصیت‌های دارویی زیادی دارد البته هرکیلوی آن قیمتی حدود یک میلیون و 200 هزار تومان دارد.